Misschien heb je wel eens van potdekselen gehoord, maar weet je niet precies wat het is… of heb je wel eens een gebouw of schutting in potdeksel stijl gezien, maar wist je niet dat het zo heette? Het kan natuurlijk ook nog dat je er al wel veel van weet. Voor wie het niet precies weet, heel kort samengevat is potdekselen een manier om wanden, schuttingen, gevels, schuren en nog veel meer een stoere, authentieke en stijlvolle uitstraling te geven. Een gepotdekseld schuurtje lijkt wel een nostalgisch negentiende-eeuws huisje, en je maakt van een saaie schutting een stoere eye-catcher.
In dit artikel vertellen we je er alles over. Wat is potdekselen? Waar komt het vandaan? En welke mogelijkheden heb je allemaal?
Wat is potdekselen?
Potdekselen is een techniek waarbij planken over elkaar heen bevestigd worden: de planken worden horizontaal en overlappend aangebracht.
Een van de redenen waardoor deze techniek ooit is ontstaan is dat het goed is voor de afwatering. Om de waterdichtheid verder te verbeteren wordt vaak teer tussen de overlappingen gebruikt. Een andere reden is dat het potdekselen goed is voor het hout. Hout staat erom bekend dat het ‘werkt’: het krimpt bij kou en zet uit bij warmte. Bij potdekselen kunnen de planken vrijuit krimpen en uitzetten zonder dat er schade ontstaat.
Door de voorgeschiedenis denk je bij potdekselen direct aan hout, maar tegenwoordig zijn er ook betonnen en kunststof materialen die geschikt zijn om mee te potdekselen.
Bij werken met hout, en dus ook bij potdekselen hoor je wel eens de term hartkant vallen. Wat is nu eigenlijk precies de hartkant van het hout? Dit is de kant van het hout waar het hart, oftewel de kern van de boom zat. De hartkant is duurzamer dan de andere kant van het hout. Bij potdekselen is het belangrijk om hiermee rekening te houden. De planken worden zo bevestigd dat de hartkant altijd aan de buitenkant zit.
Zaanse houtbouw
De Zaanstreek staat bekend om de vele gebouwen in potdeksel stijl. Van de zestiende tot de negentiende eeuw werd sowieso veel met hout gebouwd en werd er veel gepotdekseld. In de Zaanstreek wordt potdekselen ook wel “getrapte weeg” genoemd. Op de wereldberoemde Zaanse Schans zie je voorbeelden van gebouwen in potdeksel stijl. De Zaanse Schans wordt wel eens een ‘architectonisch reservaat’ voor houtbouw genoemd.
Zweeds Rabat Potdekselen
Als je op zoek bent naar potdekselen kom je al snel de term Zweeds rabat tegen. Een Zweeds rabat plank is net iets anders dan de standaard potdeksel plank. Een Zweeds rabat plak heeft een profiel en de voorkant loopt licht taps toe. Zweeds rabat of potdeksel plank, welke moet je kiezen, is de een beter dan de ander? Natuurlijk bepaal je vooral je keuze op basis van welke soort houten planken je het mooiste vindt. Daarnaast is er wel een klein verschil te noemen: een potdeksel plank ziet er grotendeels eigenlijk uit als zoals de meeste ‘gewone’ planken: overal even breed en dik. Bij de Zweedse rabatdelen ziet de plank er iets anders uit: het is een taps toelopende plank met een groef. Net als bij het potdekselen is er een overlap, maar de planken sluiten net wat strakker op elkaar aan.
Zelf potdekselen
Als je van de fraaie authentieke uitstraling van potdekselen houdt wil je het misschien wel zelf toepassen, of laten doen door een vakman. Of je nu zelf aan de slag gaat, of het door een vakman laat doen, we geven je een paar handige tips:
- Houtsoort en dikte: kies de juiste houtsoort. Kies bij voorkeur voor duurzaam en stevig hout. Regen, storm, hogel, sneeuw: een schutting of schuur heeft veel te lijden in ons klimaat. Daarom wordt ook wel gekozen voor kunststof planken of panelen. Deze zijn zo gemaakt dat ze aan buitenkant precies op hout lijken. Een voordeel van kunststof planken is dat ze niet ‘werken’ en minder onderhoud nodig hebben. Nadelig is dat kunststof minder goed is voor het milieu dan hout.
- Kleur: ook iets om van tevoren goed over na te denken. Traditioneel waren potdekselplanken vaak zwart, maar tegenwoordig zijn ze in heel veel kleuren verkrijgbaar. Door van tevoren uit te zoeken of er planken in jouw gewenste kleur zijn bespaar je jezelf schilderwerk.
- Isolatie: denk erover na of je isolatie wilt aanbrengen, dan kan daar bij de bouw rekening mee worden gehouden. Isolatie is ideaal voor als je bijvoorbeeld op koude toch lekker in je gepotdekselde tuinhuisje of onder je overkapping wil zitten.
- Schroeven of spijkers: er bestaan speciale schroeven voor potdekselen. Sowieso heeft het de voorkeur om schroeven of spijkers van roestvrij staal te gebruiken. Nieten wordt afgeraden. Hanteer bij nagels een lengte van 2,5 maal de dikte van het hout.
- Onderhoud: hou er rekening mee dat hout onderhoud nodig heeft, controleer dus met enige regelmaat de staat van het hout.
- Ventilatie: ga je met potdekselen een bestaande wand bekleden? Zorg dat er tussen de oorspronkelijke en de nieuwe wand voldoende ventilatieruimte is.
De voordelen van potdekselen
Potdekselen heeft naast dat het er mooi uitziet nog een aantal positieve eigenschappen. We geven hieronder enkele voorbeelden:
- Het geeft een authentieke en robuuste uitstraling.
- Het zorgt voor optimale afwatering.
- Gepotdekselde schutting geeft maximale privacy.
- Duurzaam: met het juiste onderhoud heb je er heel veel jaren plezier van.
- Goed voor het milieu, je gebruikt alleen natuurlijke materialen.
- Dichtheid: een gepotdekselde schutting of overkapping geeft uitstekende beschutting tegen wind of regen.
Potdekselen gevel
Potdekselen lijkt iets typisch Nederlands maar het is wel degelijk ook buiten onze grenzen bekend. We noemden al Zweden maar ook in bijvoorbeeld Engeland kom je het tegen. Zoals het huis met witte gepotdekselde geveld op de foto, dat in de graafschap Kent in Zuidoost-Engeland staat.
Met een gevel in potdeksel stijl geef je jouw woning een karakteristieke, stoere en natuurlijke uitstraling. Maar het heeft meer te bieden. Een houten gevel biedt ook bescherming, als je de juiste houtsoort kies. Kies voor sterk en duurzaam hout: in Nederland worden houten gevels vaak gemaakt met verduurzaamd vuren, verduurzaamd lariks, douglas of western red cedar. Verduurzaamd houdt in dat het hout beter bestand is gemaakt tegen weers- en omgevingsfactoren, doordat er bepaalde stoffen aan het hout zijn toegevoegd.
Potdeksel schutting
Een gepotdekselde schutting heeft een stoere, authentieke uitstraling. Doordat de planken elkaar overlappen watert de schutting ook nog eens erg goed af. Bijkomend voordeel is dat de gepotdekselde schutting echt een dichte afsluiting geeft. Zo ben je bent uitstekend beschermd tegen wind. Stel je privacy op prijs dan zit je goed met een gepotdekselde schutting, want deze is helemaal dicht en heeft geen doorkijk, en biedt daardoor uitstekende privacy.
Wil je zelf aan de slag met het plaatsen van een potdeksel schutting? Denk er dan van te voren over na of je aan één zijde of beide zijden van de schutting gaat potdekselen. Nog een paar handige tips: begin altijd onderdaan, blijf ongeveer vijf centimeter van je borders. Denk van tevoren ook goed na over de houtsoort, de kleur en de breedte van de planken.
Potdeksel schuur
Een gepotdekselde schuur ziet er stoer, natuurlijk en authentieke uit. Doordat de planken elkaar overlappen watert de schuur ook nog eens erg goed af. Bijkomend voordeel is dat de gepotdekselde schuur echt een dichte afsluiting geeft. Zo zijn je spullen in de schuur perfect beschermd tegen regen, wind en andere weersinvloeden.
Als je niet handig bent, of je hebt geen tijd om zelf een schuur te bouwen, dan is dat geen enkel probleem. Je kunt altijd een vakman inhuren, of een kant en klare gepotdekselde schuur laten plaatsen. En hoeft je schuur niet persé van hout te zijn? Je kunt ook kunststof planken nemen. Ze zien bijna niet te onderscheiden van echt hout, en het scheelt je in onderhoud.
Potdeksel overkapping
Ook voor de overkapping geldt uiteraard dat potdekselen een stoere en authentieke uitstraling geeft, en dat doordat de planken elkaar overlappen de overkapping ook nog eens erg goed af watert. De gepotdekselde overkapping geeft een dichte afsluiting. Zo is deze uitstekend beschermd tegen regen en wind. En ook hier geldt: uitstekende privacy door de kenmerkende dichtheid van de gepotdekselde wanden.
Leestip: 25x Tuin Luifels
Potdeksel planken
Wil je zelf aan de slag met potdekselen, of huur je een vakman in maar zorg je zelf voor het materiaal? Er is een ruime keuze in houtsoorten, kleuren, breedtes en lengtes. Je vind altijd de meest geschikte planken voor jouw klus! Ook handig om te weten dat er speciale schroeven om potdekselplanken te bevestigen verkrijgbaar zijn.
Als je zelf aan de slag gaat heb je natuurlijk meer nodig dan alleen planken, we noemden al schroeven en spijkers. Wat je verder nodig hebt hangt natuurlijk van je klus af. Maak daarom een lijstje voordat je naar de houthandel gaat.
Andere toepassingen van potdekselen
Met de techniek van het potdekselen zijn veel toepassingen mogelijk, want naast mooi en authentiek is het ook nog eens praktisch, door de goede afwatering. Naast een schutting, schuur, gevel of overkapping kan je met de techniek van het potdekselen nog veel meer constructies maken. Wat dacht je van een veranda, berging, blokhut, stal, carport of bedrijfsruimte? Een ander mooi voorbeeld is het gepotdekselde speelhuisje op deze foto!
Bekijk ook:
15x Kurk wand
Schutting ideeën
Gevel zelf verven
